Cinsel ilişki sırasında alt karın ağrısı neden olur? Normalleştirmeyi bırakalım.
İtiraf edelim: “Biraz acı normal” cümlesi özellikle vajinası olan kişiler için yıllardır tekrar edilen, konforu değil sessizliği kutsayan bir ezber. Oysa cinsel ilişki sırasında alt karın ağrısı—adıyla sanıyla dyspareuni ve pelvik ağrı—birçok biyolojik, psikolojik ve toplumsal faktörün kesişiminde oluşur. Peki hâlâ neden “pozisyon değiştir, geçer” gibi yüzeysel çözümler öneriliyor? Neden ağrı yaşayan kişiler, muayenede dakikalar içinde karar verilen kalıplara sıkıştırılıyor? Bu yazı, o konforlu ezberleri sorguluyor.
“Ağrı normal” miti: Konforun değil, suskunluğun hizmetinde
Ağrıyı sıradanlaştırmak; geç teşhis, kronikleşme ve ilişkilerde güvensizlik olarak geri dönüyor. Provokatif ama gerekli bir soru: Ağrıyı tolere etmek yerine, neden bakım standardını yükseltmiyoruz?
Cinsel ilişki sırasında alt karın ağrısı neden olur? Temel biyolojik başlıklar
1) Pelvik taban disfonksiyonu ve vajinismus
Kas spazmı, yanlış suçlu arayışı
Pelvik taban kaslarının istemsiz kasılması penetrasyonla tetiklenen keskin, batıcı ağrıya yol açabilir. Çoğu kişi “kafanda bitir” denilerek yalnız bırakılıyor. Oysa pelvik taban fizyoterapisi, nefes-bilinçli gevşeme ve kademeli duyarsızlaştırma gibi yöntemler bilimsel temele sahip.
2) Endometriozis ve adenomyozis
“Şiddetli regl normaldir” yalanı
Endometriozis; adetle artan ağrı, derin penetrasyonda bıçak saplanır gibi sızı ve şişkinlikle gelebilir. Adenomyozis benzer biçimde alt karında ağırlık ve ilişki sırasında ağrı yapabilir. Uzun tanı gecikmeleri hâlâ utanç verici düzeyde. Neden ağrıyı anlatan kişiye önce inanmak bakım protokolünün başlangıcı olmasın?
3) Over (yumurtalık) kistleri ve ovulasyon ağrısı
“Zamanlamaya dikkat” basit ama etkili bir ipucu
Basit kistler çoğu zaman zararsızdır ama yer değiştirme/gerilme hissi ilişki sırasında alt karında ağrı yapabilir. Ovulasyon döneminde hassasiyet de tabloyu ağırlaştırabilir.
4) Pelvik inflamatuar hastalık ve cinsel yolla bulaşan enfeksiyonlar
Stigma yüzünden kaçırılan teşhis
Klamidya, bel soğukluğu gibi enfeksiyonlar sinsi seyreder; ilişkiyle artan alt karın ağrısı, akıntı ve ateş eşlik edebilir. Utanç kültürü, test ve tedaviye erişimi geciktirir. Sorulması gereken soru: Neden hâlâ test istemek ayıp sayılıyor?
5) İdrar yolu ve mesane kaynaklı ağrılar
Hep jinekolojiye bakıp ürolojiyi atlamak
Sistit ve interstisyel sistit mesane doluluğu/boşalmasıyla alevlenen, ilişkiyle tetiklenebilen alt karın ağrısı yapabilir. Sadece vajinayı değil, tüm pelvik organları düşünmek şart.
6) Bağırsak ve karın içi nedenler
İBS, gaz, adezyonlar
İrritabl bağırsak sendromu, ameliyat sonrası adezyonlar veya inflamatuvar bağırsak hastalıkları ilişki sırasında baskıyla artan ağrıya yol açabilir. “Hekim hekim dolaştım, sonuç yok” diyenlerin bir kısmı disiplinlerarası bakımdan mahrum bırakılıyor.
7) Uterus pozisyonu, derin penetrasyon ve mekanik faktörler
“Pozisyon değiştir” tek başına plan değildir
Uterusun öne/arkaya yatık konumu bazı kişilerde belirli açılarda ağrıyı artırabilir. Lubrikan eksikliği, hızlı ilerleme, yetersiz ısınma da kasılma ve mikro travmayı tetikler. Ama unutmayalım: Bu, en kolay konuşulan başlık olduğu için tek çözüm gibi anlatılıyor—yanlış.
8) Doğum kontrolü ve cihazlar
Spiral (RİA) yerleşimi ve ip uzunluğu
Nadir de olsa yanlış yerleşim, ip boyu veya enfeksiyon ağrıya katkıda bulunabilir. Kör atış öneriler yerine, takip muayenesi ve görüntüleme gerektiğinde devreye girmeli.
9) Psikoseksüel etkenler ve geçmiş deneyimler
Ağrının sinir sistemi boyutu
Kaygı, geçmiş olumsuz deneyimler ve nörosensitizasyon ağrı döngüsünü besler. Bu, “kafanda uyduruyorsun” demek değildir; sinir sistemi gerçeğidir. Travma bilgili yaklaşım şarttır.
Zayıf halkalar: Bu konuda neden sürekli hata yapıyoruz?
Tek cinsiyetli bakış ve heteronormatif reçeteler
Ağrının deneyimi çeşitlidir; cinsel yönelim, beden farklılıkları ve kimlikler hesaba katılmadan verilen tavsiyeler dışlayıcıdır. Soru: Klinikler gerçekten kapsayıcı mı?
Hızlı reçete kültürü
Beş dakikada “lub kullan” deyip göndermek, tanı sürecini yıllara yayar. Neden çoklu branş konsültasyonu standart değil?
Veri açığı ve utanç duvarı
Ağrı yaşayanlar konuşmadıkça veri oluşmuyor; veri olmayınca kanıta dayalı rehberler yavaş gelişiyor. Bu kısır döngüyü kim, nasıl kıracak?
Evde hemen uygulanabilecek stratejiler (tıbbi değerlendirmeyi geciktirmeden)
Ağrı günlüğü tutun
Tetikleyiciler, zamanlama, eşlik eden belirtiler
Döngü, pozisyon, süre, şiddet ve eşlik eden belirtileri not etmek hekime gittiğinizde süreci hızlandırır.
Lubrikan ve tempo
Sürtünmeyi azaltın, ritmi siz belirleyin
Su veya silikon bazlı lubrikanlar, yavaş tempo ve iletişim kasılma döngüsünü kırabilir.
Pelvik taban farkındalığı
Nefes ve gevşeme pratikleri
Diyafram nefesi ve kas-gevşet ritimleri, ağrı eşiğini ve beklenti kaygısını düzenler. Pelvik taban fizyoterapisine erişim imkânı varsa, kanıta dayalı etkisi güçlüdür.
Ne zaman alarm zili çalmalı?
Derhal değerlendirme gerektirebilen durumlar
Ateş, kötü kokulu akıntı, şiddetli tek taraflı ağrı, ilişki sonrası yoğun kanama
Bu belirtiler enfeksiyon, kist rüptürü veya başka acillerle ilişkili olabilir—gecikmeyin.
Tartışmayı başlatan sorular
Bakım standardını kim belirliyor?
“Hafif acı normal” kalıbı kimin konforuna hizmet ediyor? Ağrıyı konuşmak neden hâlâ tabu?
Kapsayıcılık nerede başlıyor?
Cinsel sağlık hizmetleri tüm bedenleri ve kimlikleri gerçekten kapsıyor mu, yoksa başvuranı kalıba uydurmaya mı çalışıyor?
Kanıta dayalı çoklu disiplin neden hâlâ lüks?
Jinekoloji, üroloji, gastroenteroloji, fizyoterapi ve psikoseksüel terapinin aynı masada buluşması neden hâlâ istisna?
Son söz: Ağrıyı merkezine al, sessizliği değil
Cinsel ilişki sırasında alt karın ağrısı neden olur? Çünkü kaslar, organlar, sinir sistemi ve kültür aynı anda konuşuyor—ama biz çoğu zaman sadece en kolay duyulanı dinliyoruz. Ezberleri bırakalım: Ağrı bir alarmdır, katlanılması gereken bir bedel değil. Sorular sorun, not alın, yardım isteyin, bakım standardını siz yükseltin. Sessizliğin değil, görünür ve saygılı bakımın tarafında olun.